Валерый Сядоў
Валерый Сядоў | |
---|---|
Дата нараджэння | 5 сакавіка 1952 |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 10 сакавіка 2016 (64 гады) |
Месца смерці | |
Партыя | |
Род дзейнасці | палітык, палітычны вязень |
Жонка | Ірына Логінава |
Дзеці | сын Міхаіл |
Валерый Сядоў (5 сакавіка 1952, Грузія — 10 сакавіка 2016, Варшава, Польшча) — апошні палітвязень у гісторыі БССР, сябра БНФ «Адраджэньне», адзін з заснавальнікаў «Венскага камітэта».
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Нарадзіўся ў Грузіі ў 1952 годзе ў расійскай сям’і, ягоны дзед паходзіў з казакоў, высланых на Каўказ імператрыцай Кацярынай II.
У 1970 скончыў Сувораўскае вучылішча[1]. У вучылішчы вучыўся разам з вядомым грамадскім дзеячом, адным з заснавальнікаў Беларускага згуртавання вайскоўцаў палкоўнікам Уладзімірам Барадачом[2] і журналістам і філосафам Канстанцінам Скуратовічам[3].
Валерый Сядоў быў супрацоўнікам газеты «Навіны БНФ „Адраджэньне“», працаваў у Інстытуце філасофіі Акадэміі навук, вучыўся ў аспірантуры. Калі ў 1988 годзе ўтварыўся Беларускі народны фронт, В. Сядоў стаў сябрам грамадска-палітычнага руху. Неўзабаве быў абраны сябрам Управы БНФ.
У 1989 годзе Управа БНФ накіравала В. Сядова ў Тбілісі, дзе 9 красавіка 1989 года савецкія войскі з ужываннем халоднай зброі і газу гвалтоўна разагналі апазіцыйны мітынг каля Дома ўрада Грузінскай ССР. У выніку загінула 19 удзельнікаў мітынгу, а некалькі сотняў з траўмамі звярнуліся ў лякарню. Управа БНФ адправіла В. Сядова з афіцыйнай місіяй — выразіць спачуванне грузінскім дэмакратычным сілам, наладзіць з імі кантакты і вызначыць, чым можна дапамагчы.
В. Сядоў выступаў падчас жалобнага мітынгу, прысвечанага ахвярам трагедыі 9 красавіка ў Тбілісі. Пасля вяртання ў Мінск ён актыўна каментаваў падзеі, якія адбыліся ў Грузіі, з асуджэннем імперскай палітыкі СССР. За гэта быў звольнены з інстытута і выключаны з аспірантуры, калі ўжо меўся выходзіць на абарону кандыдацкай у 1989 годзе.
У 1990 годзе Валерый Сядоў стаў адным з заснавальнікаў праваабарончай арганізацыі «Венскі камітэт». Сябры «Венскага камітэта» забяспечвалі юрыдычную дапамогу, выступалі з праваабарончымі ідэямі на мітынгах, у вольнай прэсе, удзельнічалі ў міжнародных праваабарончых канферэнцыях[4].
Жанаты. Жонка Ірына Логінава. Сын Міхаіл.
Храналогія пераследу[правіць | правіць зыходнік]
7 лістапада 1990 года Валерый Сядоў удзельнічаў у антыкамуністычным мітынгу ў Мінску перад Домам урада. Падчас мітынгу В. Сядоў узлез на пастамент помніка Леніну і прымацаваў да яго крыж, абматаны калючым дротам, і куфайку, як сімвал ГУЛАГу. Ён усклаў да помніка Леніну гэтыя сімвалы камуністычных рэпрэсій «ад імя дзясяткаў мільёнаў рэпрэсаваных, і беларусаў у тым ліку».
7 мая 1991 года пастановай Пракуратуры БССР В. Сядоў быў арыштаваны і пасаджаны у СІЗА №1 г. Мінска, на «Валадарку». Крымінальная справа была заведзеная ў выніку «парушэння грамадскага парадку»[5]. У СІЗА ён правёў 70 дзён, амаль палову з якіх, 32 дні, галадаў. В. Сядоў быў першым, хто абвясціў у Беларусі ў 1990-я гады палітычную галадоўку. Падчас зняволення В. Сядоў адмовіўся сведчыць супраць арганізатараў мітынгу.
У выніку пратэсту дэмакратычных дэпутатаў Вярхоўнага Савета БССР, асабліва старшыні БНФ «Адраджэнне» Зянона Пазняка, і шырокай грамадскасці В. Сядоў быў выпушчаны на волю пад падпіску. У 1991 годзе быў створаны добраахвотны фонд у падтрымку В. Сядова і іншых ахвяраў рэжыму за ўдзел у антыкамуністычным мітынгу, у які ўвайшлі мастакі Мікола Купава, Аляксей Марачкін, грамадскія актывісты Мая Кляшторная і Алесь Каралёў. Гэта была першая ў Беларусі падобнага кшталту праваабарончая ініцыятыва[6].
Крымінальная справа супраць В. Сядова была спыненая 5 лютага 1992 года[7].
В. Сядоў працаваў журналістам у розных выданнях.
Праз 20 гадоў В. Сядоў ізноў вярнуўся ў вулічную палітыку. 19 студзеня 2011 года В. Сядоў з іконай і партрэтам М. Статкевіча выйшаў да Чырвонага касцёла ў Мінску на пікет салідарнасці з палітвязнямі, якія з’явіліся пасля разгону Плошчы 19 снежня 2010 года.
За ўдзел у пікеце В. Сядоў быў асуджаны на 12 сутак арышту[8].
З 2011 года жыў у Варшаве. Займаўся ў дактарантуры Варшаўскага ўніверсітэта кардынала Вышынскага, удзельнічаў у пікетах i іншых мерапрыемствах беларусаў у Варшаве[9].
Памёр 10 сакавіка 2016 года ў Варшаве[10]. Развітанне з Валерыем Сядовым адбылося 19 сакавіка 2016 года ў Мінску[11].
Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ Былыя сувораўцы: Нашая вучэльня мусіць насіць імя Касцюшкі ці Каліноўскага
- ↑ Владимир Бородач: Я вышел на след останков Захаренко Архівавана 15 верасня 2017.
- ↑ СКУРАТОВИЧ Константин Иванович
- ↑ Праваабарончая дзейнасьць у Беларусі. Ад вытокаў да апошніх дзён
- ↑ Постановление Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 22 ноября 1990 г. № 410-XII «О нарушении общественного порядка при проведении альтернативного митинга 7 ноября 1990 года в городе Минске»(недаступная спасылка)
- ↑ Сядоў Валеры. Збор подпісаў у падтрымку В. Сядова
- ↑ Валер Сядоў: «Пракурор казаў: „Здай Пазьняка і пойдзеш дахаты“»
- ↑ Валеры Сядоў — за кратамі
- ↑ Апошняя гастроль(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 кастрычніка 2023. Праверана 19 кастрычніка 2023.
- ↑ Памёр дысідэнт Валерый Сядоў, яму было 64 гады
- ↑ Разьвітаньне зь беларускім дысыдэнтам, які галадаў, як Саўчанка, — Валер Сядоў адышоў у іншы сьвет
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Алесь Бяляцкі. Халоднае крыло радзімы. — Вільня, 2014. — С. 45—46, 292—293.
- Palitviazni.info. — 2013. — С. 237—238.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- https://www.svaboda.org/a/9504708.html
- https://www.svaboda.org/a/9504708.html
- https://palitviazni.info/viazen/valier-sjadou Архівавана 16 красавіка 2016.
- http://pazniak.info/page_slova_y_pamyats_pra_valeryiya_syadova
- https://vk.com/video-56765622_456241211
- http://vytoki.net/?docs=00006151
- http://salidarnasc.org/content/памёр-вядомы-беларускі-дысідэнт-валерый-сядоў(недаступная спасылка)
- http://belsat.eu/news/16320/
- https://www.nv-online.info/np/2016-vyalikih-lyudzej-stratsila-belarus/(недаступная спасылка)
- https://naviny.by/article/20170102/1483346033-2016-lyudi-kotoryh-poteryala-belarus Архівавана 23 студзеня 2018.
- http://europeanbelarus.org/be/news/2011/2/12/2109/
- http://bchd.info/4401-saldarnasc-z-belaruskm-paltvyaznyam-skonchylasya-chargovym-zatrymannyam.html