Астранамічная рэфракцыя
Рэфракцыя астранамічная (атмасферная рэфракцыя) - праламленне ў атмасферы светлавых прамянёў ад нябесных свяцілаў. Паколькі шчыльнасць планетных атмасфер заўсёды меншае з вышынёй, праламленне святла адбываецца такім чынам, што сваёй выпукласцю скрыўлены прамень заўсёды звернуты ў бок зеніту. У сувязі з гэтым рэфракцыі заўсёды «прыўздымае» выявы нябесных свяцілаў над іх сапраўдным становішчам. Іншае бачнае следства рэфракцыі (дакладней, розніцы яе значэнняў на розных вышынях) - сплясканне дыску Сонца або Месяца на гарызонце.
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Refracci%C3%B3n.png/220px-Refracci%C3%B3n.png)
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D0%B9_%D0%B8_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9.jpg/220px-%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D0%B9_%D0%B8_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9.jpg)
Значэнні рэфракцыі[правіць | правіць зыходнік]
Велічыня рэфракцыі моцна залежыць ад вышыні назіранага аб'екта над гарызонтам і змяняецца ад 0 у зеніце да каля 35 хвілін дугі на гарызонце. Акрамя таго, ёсць залежнасць ад атмасфернага ціску і тэмпературы: павелічэнне значэння рэфракцыі на 1% можа быць выклікана павышэннем ціску на 0,01 атм або паніжэннем тэмпературы на 3 градусы Цэльсія. Ёсць і залежнасць велічыні рэфракцыі ад даўжыні хвалі святла (атмасферная дысперсія): караткахвалевае (сіняе) святло праламляецца мацней даўгахвалевага (чырвонага), і на гарызонце гэтая розніца дасягае каля 0,5 хвіліны дугі.
Велічыня рэфракцыі на некаторых вышынях (пры тэмпературы 10 °C і ціску 760 мм рт.сл.)[1]:
бачная (скажоная рэфракцыяй) высата, градусы |
велічыня рэфракцыі, хвіліны дугі: |
---|---|
90 | 0 |
70 | 0,4 |
50 | 0,8 |
30 | 1,7 |
20 | 2,6 |
10 | 5,3 |
5 | 9,9 |
4 | 11,8 |
3 | 14,4 |
2 | 18,4 |
1 | 24,7 |
0 | 35,4 |
Такім чынам, рэфракцыя на гарызонце некалькі перавышае бачны вуглавы дыяметр Сонца. Таму ў той момант, калі яно тычыцца гарызонту ніжнім краем дыска, мы бачым яго толькі дзякуючы рэфракцыі: калі б яе не было, сонечны дыск быў бы ўжо цалкам пад гарызонтам. Тое ж адносіцца і да Месяца.
Зноскі
- ↑ Аллен К. У. Астрофизические величины. — Москва: «Мир», 1977. — С. 182. — 279 с.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
Жаров В. Е.. 6.1. Рефракция . Сферическая астрономия. «Астронет» (1 чэрвеня 2002). Архівавана з першакрыніцы 27 кастрычніка 2012. Праверана 18 кастрычніка 2012.