Арэхаўка (птушка)

Арэхаўка (птушка)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Птушкі Падклас:  Нованёбныя Атрад:  Вераб’інападобныя Падатрад:  Пеўчыя вераб’іныя Надсямейства:  Corvoidea Сямейства:  Крумкачовыя Род:  Арэхаўкі Від:  Арэхаўка (птушка)
Міжнародная навуковая назва
Nucifraga caryocatactes (Linnaeus, 1758)
Арэал
Ахоўны статус
Выклікаюць найменшыя асцярогі IUCN 3.1 Least Concern : / 103727252
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   561630 NCBI   56786 EOL   917366

Арэ́хаўка, або Кедраўка (Nucifraga caryocatactes) — від птушак з сямейства крумкачовыя (Corvidae).

Знешні выгляд

Невялікая птушка, крыху драбнейшая за галку і з больш тонкай і доўгай дзюбай. Даўжыня арэхаўкі 28—33 см, хваста 11 см, размах крылаў 52—60 см. Маса 125—190 грам. Афарбаваная ў цёмны карычнева-буры колер з белымі плямамі, якіх няма толькі на верхнім баку галавы. На канцы хваста светлая аблямоўка. Самка мала адрозніваецца ад самца: яна крыху святлейшая, і белыя плямы не так выразна абмежаваныя.

Паводзінамі і велічынёй крыху падобная да сойкі. Адрозніваецца выразнай афарбоўкай: карычневая з мноствам кроплепадобных белых плямак і характэрным белым заканчэннем адносна кароткага хваста. У палёце добра бачнае белае падхвосце, шырокія крылы і вялікая галава. Маладыя больш светлыя i з меншай колькасцю плямаў. Моцная дзюба выразна адрознівае еўрапейскі падвід ад азіяцкага.

Пашырэнне

Арэал разарваны: Балканы, горы Дынар і Альпы, Карпаты, Судэты, Рудава, Шумава і на захад праз Цюрынгскі Лес да Ардэн і ад поўдня Скандынавіі праз Польшчу, балтыйскія краіны, Беларусь, паўночны захад Расіі да Ціхага акіяна, Японіі і Тайваня. Ізаляваны арэал ад Гімалаяў да паўночна-заходняй часткі Кітая.

Жыве ў вялікіх старых хваёвых лясах з перавагай елак, прымессю піхты і густым падростам, у тайзе — з еўрапейскага кедра і лістоўніцы. У Альпах даходзіць да 2300 м.

Месца зімовак: у межах гнездавога арэала, у Казахстане і амаль усёй Еўропе. На тэрыторыі Беларусі рэдкі на гнездаванні і зімуючы від.

Асаблівасці біялогіі

Корміцца насеннем елкі, хвоі, дуба, арэхамі, насякомымі і іх лічынкамі. Разносіць і хавае ў зямлю жалуды і арэхі, чым спрыяе ўзнаўленню лясоў.

Гняздо амаль заўсёды на хваёвым дрэве ў развілцы галін каля ствала (звычайна пад прыкрыццем звісаючых галінак), 3—8 м над зямлёй. Слаістае: знешняя частка ў форме шара з выступаючымі па-за гняздо галінамі (галоўным чынам яловыя, з каранямі, травой, таўшчыня каля 3 см), цэнтр. частка — з перагнілай драўнiны i моху (таўшчыня 8 см), унутраная частка — з травы і лішайнікаў, каранёў, часам з прымессю лыка і пёраў. Дыяметр каля 30 см.

Яйкі 3—4 (часам 2—5), пераважна вельмі падоўжаныя з тупым вузейшым канцом або слаба падоўжаныя з завостраным вузейшым канцом (абодва тыпы могуць знаходзіцца адначасова ўадной кладцы). Светла-блакітныя, блакітна-шэрыя з зеленаватым адценнем. Толькі паверхневыя, густыя і вельмі дробныя аліўкава-карычневыя плямкі, альбо падвойныя: глыбокія — шэра-папялістыя, паверхневыя — аліўкава-карычневыя, дробныя і больш густыя. Памеры: 34х24 мм.

Падвіды

Вылучаецца каля 10 падвiдаў, у т.л.

• N. c. caryocatactes — у Еўропе;
• N. c. macrorhynchos — на Урале і далей на ўсход да Ціхага акіяна.

Літаратура

• Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2). — С. 15.