Альфонса X Кастыльскі
Альфонса X Кастыльскі | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ісп.: Alfonso X de Castilla | |||||||
| |||||||
|
|||||||
Папярэднік | Фердынанд III Кастыльскі | ||||||
Пераемнік | Санча IV Кастыльскі | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Вільгельм | ||||||
Пераемнік | Рудольф I | ||||||
|
|||||||
Нараджэнне |
23 лістапада 1221[1] |
||||||
Смерць |
4 красавіка 1284[1] (62 гады) |
||||||
Месца пахавання | |||||||
Род | Бургундская дынастыя[d] | ||||||
Бацька | Фердынанд III Кастыльскі[2] | ||||||
Маці | Лізавета Гогенштаўфен[d][2] | ||||||
Жонка | Віяланта Арагонская[d][2][3] | ||||||
Дзеці | Беатрыса Кастыльская[d][2], Фернанда дэ ла Серда[d], Санча IV Кастыльскі, Педра Кастыльскі[d][4], Хуан Кастыльскі[d][4], Віаланта Кастыльская[d][4], Хайме Кастыльскі[d][4], Беатрыс Кастыльская, Альфонса Фернандэз дэ Кастылья[d][4], Леанор дэ Кастылія і Арагон[d][4], Канстанцыя дэ Кастылія і Арагон[d][4], Martin Alfonso de Castilla[d][4], Urraca Alfonso de Castilla[d][4][5], Isabel de Castilla[d][4] і Берэнгела Кастыльская[d][4] | ||||||
Веравызнанне | каталіцтва | ||||||
Дзейнасць | астраномія і гісторыя | ||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Альфонса (Альфонс) X Кастыльскі (ісп.: Alfonso X de Castilla) ці Альфонса X Мудры (ісп.: Alfonso X el Sabio) (23 лістапада 1221, Таледа — 4 красавіка 1284, Севілья) — кароль Кастыліі і Леона з 1252 па 1284 гг. Старэйшы сын Фердынанда III Кастыльскага і Елізаветы Гогенштаўфен, дочкі Філіпа Швабскага. Караля таксама звалі Альфонс Адукаваны або Альфонс Астраном.
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Пры Альфонсе X быў выдадзены зборнік законаў і складзены астранамічныя табліцы, якія атрымалі назву «Альфонсавых». Ініцыяваў складанне збору законаў — «Сем частак права», а таксама гісторыі Іспаніі, першых падобных прац, напісаных на іспанскай мове (кастыльяна), а апроч іх — пераклады навуковых тэкстаў з арабскага на іспанскі.
Альфонс X з’яўляецца складальнікам і выдаўцом зборніка Las Cantigas de Santa Maria і некаторыя з песень, напрыклад «Quen a omagen da Virgen» прыпісваюцца яму. Пісаў вершы, галоўным чынам хвалы Дзеве Марыі.
Альфонс патраціў амаль 20 гадоў на тое, каб стаць імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі, супрацьдзейнічаючы англійскаму прэтэндэнту — Рычарду, графу Карнуольскаму; пакуль той не памёр у 1272 годзе і Папа Рыгор X не пераканаў Альфонса пакінуць свае дамаганні.
Альфонсу не атрымалася завяршыць крыжовы паход, пачаты яго бацькам Фердынандам III супраць маўраў у Паўднёвай Іспаніі.
Спробы ўстанавіць прававую аднолькавасць і павялічыць падаткі нараўне з канфліктам з-за пераходу ў спадчыну прастола заахвоцілі сына Альфонса Санча IV падняць паўстанне ў 1282 годзе і ізаляваць Альфонса ў Севільі, дзе ён і памёр.
У яго гонар быў названы кратар Альфонс на Месяцы.
Шлюбы і дзеці[правіць | правіць зыходнік]
- Жонка: (з 26 снежня 1246 года) Віяланта Арагонская (1236—1301), дачка Хаймэ I Заваёўніка, караля Арагона, і Іяланды Венгерскай. З прычыны юнага ўзросту жонкі шлюб на працягу некалькіх гадоў не быў ажыццёўлены, але потым яны нарадзілі на свет 12 дзяцей.
- Фернанда (? — памёр у маленстве)
- Берэнгарыя (кастрычнік або лістапад 1253—1284)
- Беатрыса (лістапад або снежань 1254—1280)
- Фердынанд дэ ла Серда (23 кастрычніка 1255 — 25 ліпеня 1275), муж Бланкі, дачкі Людовіка Святога, караля Францыі
- Леанора (1257—1275)
- Санча IV (12 мая 1258 — 25 красавіка 1295), пераемнік Альфонса X на каралеўскім троне Кастыліі і Леона
- Канстанцыя (1258 — 22 жніўня 1280)
- Педра (чэрвень 1260 — 10 кастрычніка 1283)
- Хуан (сакавік або красавік 1262 — 25 чэрвеня 1319)
- Ізабела (? — памерла ў маленстве)
- Віяланта (1265—1296), жонка Дыега Лопеса дэ Хара
- Хаймэ (жнівень 1266 — 9 жніўня 1284)
- Акрамя таго Альфонс X меў некалькіх пазашлюбных дзяцей.
- Беатрыса жонка Афонсу III, караля Партугаліі
- Марцін
- Урака
Зноскі
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Альтамира-и-Кревеа Рафаэль. История Средневековой Испании / Перевод с испанского Е. А. Вадковской и О. М. Гармсен. — СПб.: «Евразия», 2003. — 608 с. — 1 500 экз. — ISBN 5-8071-0128-6
- Корсунский А. Р. История Испании IX—XIII веков (Социально-экономические отношения и политический строй Астуро-Леонского и Леоно-Кастильского королевства). Учебное пособие. — М.: Высшая школа, 1976. — 139 с.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- KINGS of CASTILE & LEÓN 1217-1369 (англ.). Foundation for Medieval Genealogy. Праверана 2 кастрычніка 2010.
- Alfonso X King of Castilla & León, at Cancioneros Musicales Españoles.
- Нарадзіліся 23 лістапада
- Нарадзіліся ў 1221 годзе
- Нарадзіліся ў Таледа
- Памерлі 4 красавіка
- Памерлі ў 1284 годзе
- Памерлі ў Севільі
- Пахаваныя ў Севільскім кафедральным саборы
- Бургундская дынастыя (Кастылія)
- Асобы
- Людзі, у гонар якіх названы кратар на Месяцы
- Кіраўнікі Кастыліі
- Кіраўнікі Леона
- Кіраўнікі Еўропы XIII стагоддзя
- Каралі германскія